του Σωκράτη Αργύρη*

Αν και το βίωμα είναι μια εμπειρία που αποκτά κάποιος όταν έχει ζήσει ένα σημαντικό ή καθοριστικό γεγονός προσωπικά, εντούτοις όλοι οι Έλληνες βιώνουν στην καθημερινή τους ζωή τα τεράστια κοιτάσματα που έτυχε ή τυχαίνει κατά τις περιγραφές ομότιμων (δηλαδή συνταξιούχων) καθηγητών να έχουν οι θάλασσες που περιβάλλουν την χώρα αλλά κατά τις περιγραφές τους όλα αυτά βρίσκονται πέρα των 6 ν.μ. που είναι τα χωρικά μας ύδατα και που ασφαλώς θα μας επέτρεπαν και οι νατοϊκοί μας σύμμαχοι Τούρκοι να τα εκμεταλλευόμασταν βάσει του Μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ χωρίς την απειλή του casus belli.
Απεναντίας αν και έχουμε κυρώσει με τον νόμο 2321/1995 την σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας εδώ και 25 χρόνια και που στο άρθρο 2 ορίζει ότι με προεδρικό διάταγμα μπορούμε να τα επεκτείνουμε στα διπλάσια ν.μ. και να κηρύξουμε την αποκλειστική οικονομική ζώνη όπου εκεί βρίσκεται ο κρυμμένος θησαυρός. Δηλαδή είναι όπως στα παραμύθια, που έχουμε τον χάρτη, ξέρουμε τον κρυμμένο θησαυρό αλλά δεν μπορούμε να τον πάρουμε λόγω ότι δεν ξέρουμε να ξεκλειδώσουμε τον γρίφο ή να δώσουμε την σωστή απάντηση στο αίνιγμα.
Ίσως γιατί αυτό που δεν έχουν συνειδητοποιήσει οι Έλληνες είναι ότι η μνημονιακή πανούκλα έχει αφήσει βαθειά μέσα στο σώμα της οικονομίας μας ένα βάκιλο, που λέγεται Υπερταμείο, που βάσει του Ν. 4389/2016 συστάθηκε η Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε., που τα έσοδα του οδηγούνται στο Χρέος και η ίδρυση του στηρίχτηκε στον Ν. 4336/2015 (3ου Μνημόνιο), σελίδα 1030. Εδώ θα επισημάνουμε ότι η υπερψήφιση του 3ου μνημονίου με ψήφους πάνω από τα 2/3 της βουλής απέκτησε ως σύμβαση διεθνή νομική ισχύ, γιατί η Σύμβαση του 1ο μνημόνιο του Ν.3865/10 ήταν νομικά ανυπόστατη αφού η τότε κυβέρνηση δεν διέθετε 180 βουλευτές τουλάχιστον.
Και επειδή μέχρι τώρα όλοι οι Έλληνες κάθε βράδυ ονειρεύονται χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα θάλασσας, όπως την περιγράφουν ειδήμονες περί την ΑΟΖ, που αν και πολιτεύτηκαν με κόμματα που κυβέρνησαν την χώρα επί δεκαετίες, δεν έπεισαν τις κυβερνήσεις που ήθελαν να υπηρετήσουν σε περίπτωση εκλογής τους να την ορίσουν, όπου γεωτρύπανα φαλιρισμένων Ελλήνων εφοπλιστών θα έχουν αξιοποιηθεί από άλλες εταιρίες που τα αγόρασαν σε δεύτερη χρυσή ευκαιρία και αγωγοί χιλιόμετρων θα στηρίζουν την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης.
Καλύτερα όμως να δούμε που θα οδηγηθούν τα έσοδα των αδελφών Κυπρίων που έχουν οριοθετήσει εδώ και χρόνια ΑΟΖ και συμμετέχουν στον αγωγό Eastmed, καθώς στο κυπριακό Μνημόνιο του Νοεμβρίου 2012, η τρίτη παράγραφος του άρθρου 2 (Βασικοί στόχοι), αναφέρεται στα «έσοδα από μετρητά πέραν των προβλέψεων του προγράμματος, περιλαμβανομένων απροσδόκητων κερδών», τα οποία «πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του χρέους.»
Η αντίστοιχη αναφορά στο κυπριακό Μνημόνιο του Απριλίου 2013 (άρθρο 2, τέταρτη παράγραφος) προνοεί ότι «έσοδα από μετρητά πέραν των προβλέψεων του προγράμματος, περιλαμβανόμενων απροσδόκητων κερδών, πρέπει να αποταμιευτούν ή να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του χρέους.» Στο σημείο αυτό, το Μνημόνιο του Απριλίου 2013 διαφοροποιείται ουσιαστικά από την αντίστοιχη πρόνοια του Μνημονίου του Νοεμβρίου 2012, συγκεκριμενοποιώντας μάλιστα, σε σχετική υποσημείωση (υποσημείωση 4) ότι απροσδόκητα κέρδη που σχετίζονται με τους υδρογονάνθρακες σημαίνουν μόνο τα κέρδη από τις άδειες αδειοδότησης των οικοπέδων ή σχετικά μπόνους υπογραφής τέτοιων αδειών. Το Μνημόνιο του Απριλίου 2013 αναφέρει ρητά ότι οποιαδήποτε κερδοφορία από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων εξετάζεται υπό το πρίσμα των προνοιών του μνημονίου που αναφέρεται στα θέματα της ενέργειας.
Εξ’ άλλου μη ξεχνάμε και την δήλωση του Γιάννη Μανιάτη πρώην Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, σχετικά με τη λίστα Βαρουφάκη τον Απρίλιο του 15 στο Brussels group (ποιος το θυμάται;) και τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων:
«Η Τρόικα πάντα ζητούσε στοιχεία για τις έρευνες Υδρογονανθράκων της χώρας. Εμείς κάθε φορά τους παραπέμπαμε στα Δελτία Τύπου του Υπουργείου, αρνούμενοι να εντάξουμε τον Ορυκτό Πλούτο της χώρας σε μνημόνια. Σήμερα για πρώτη φορά στη λίστα του Γ. Βαρουφάκη (σελ. 20) η Κυβέρνηση δίνει αναφορά για τις έρευνες των ελληνικών κοιτασμάτων «Continuation of the current tender process for 20 gas and oil exploration fields according to international standards», που δείχνει το διαχρονικό ενδιαφέρον των δανειστών για τυχόν κοιτάσματα.
Άσχετα που η τότε κυβέρνηση Παπανδρέου -που τόνιζε πως δεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες- κατάφερε να υπογράψει τα Μνημόνια και τις δανειακές συμβάσεις σε αγγλικό δίκαιο. Αυτό σημαίνει πως οι δανειστές έχουν λόγο σε οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο της χώρας. Γιατί η Ελλάδα έχει παραιτηθεί δια των συμβάσεων αυτών από την ασυλία εθνικής κυριαρχίας, και έχει υποθηκεύσει το σύνολο της δημόσιας περιουσίας, τωρινής και μελλοντικής, όπως και των υδρογονανθράκων που θα ανακαλυφθούν ενδεχομένως στην ΑΟΖ.
Επομένως, τα όποια έσοδα προσδοκά η ελληνική κυβέρνηση θα κατευθυνθούν προς τους δανειστές για την αποπληρωμή χρεών.
Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον Ιούνιο 2019, τον τέως πλέον πρωθυπουργό να ανακοινώνει, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις Βρυξέλλες, τη συνεργασία με την εταιρεία ExxonMobil για έρευνες φυσικού αερίου και αξιοποίησής του στα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως και δυτικά της Κρήτης. Τότε δήλωνε πως «τα κρίσιμα θέματα για την αξιοποίηση του ενεργειακού μας πλούτου, για την αξιοποίηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, είναι αποτέλεσμα σχεδίου χρόνων της εξωτερικής πολιτικής που αποφέρουν καρπούς, όχι από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά σε ένα βάθος χρόνου, και τώρα είμαστε σε θέση να γευτούμε αυτούς τους καρπούς». Η δήλωση έμοιαζε και ήταν σαφής. Μετά τις εκλογές, τον Σεπτέμβριο 2019 στη ΔΕΘ όμως, ως αρχηγός πλέον της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η άποψή του είχε μικρή μετατόπιση, καθώς έθεσε υπό αίρεση την αξιοποίηση. «Για τους υδρογονάνθρακες στην Κρήτη έπρεπε να γίνει η έρευνα ώστε να γνωρίζουμε τα κοιτάσματα και τον εθνικό μας πλούτο. Η αξιοποίηση είναι προς συζήτηση. Πρέπει να μας απασχολεί πάρα πολύ σοβαρά η πιθανότητα μόλυνσης μιας περιοχής», είπε χαρακτηριστικά.
Ίσως για αυτό ο κ. Άγγελος Συρίγος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και βουλευτής της κυβερνητικής πλειοψηφίας, δήλωνε: «Θέλουμε την ΑΟΖ αλλά για άλλους λόγους από εκείνους που νομίζει ο κόσμος, όχι για το πετρέλαιο και το αέριο.
Χρειαζόμαστε ΑΟΖ για πολιτικούς λόγους. Για να δείξουμε την ενότητα του ηπειρωτικού με τον νησιωτικό χώρο. Για την αλιεία. Διότι η σύγχρονη τάση με τα αιολικά πάρκα είναι να εγκαθίστανται αυτά στη θάλασσα. Για να ελέγχουμε τη μόλυνση των υδάτων. Αυτήν τη στιγμή ο πραγματικός πλούτος του Αιγαίου είναι ο τουρισμός του».
Τι έχουμε να βιώσουμε ακόμα!

Χάρτης Γιάννη Μανιάτη

*Ο Σωκράτης Αργύρης έχει κάνει σπουδές Ιστορίας και Οικονομίας στη Γαλλία και Αγγλία.

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση «Υδρογονάνθρακες, ΑΟΖ και Χρέος» με την προϋπόθεση να αναφέρεται το όνομα του συγγραφέα Σωκράτη Αργύρη.