Η ασθένεια Βενιζέλου και η παραίτησή του από την πρωθυπουργία

Η σκληρή αντιπαράθεση στη Βουλή του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου με τον Αλ. Παπαναστασίου είχε σαν αποτέλεσμα να αισθανθεί αδιαθεσία ο πρωθυπουργός και να εξέλθει της Βουλής συνοδευόμενος από τον ιατρό Δοξιάδη. Μάλιστα όταν βγήκε έξω από την αίθουσα συνεδριάσεως αισθάνθηκε κάποια ζαλάδα και οδηγήθηκε στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου για να του παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες. Ομως στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου, και συγκεκριμένα όταν προσπάθησε να καθίσει, περιέπεσε σε αναισθησία. Αμέσως ο ιατρός Δοξιάδης του έκανε κάποια ένεση της καρδιάς και σε λίγα λεπτά ο Ελ. Βενιζέλος επανήλθε στους κανονικούς ρυθμούς. Οταν συνήλθε, ο Δοξιάδης είπε στον πρωθυπουργό: «Κύριε πρόεδρε, σας στεναχώρησε ο Παπαναστασίου». Και ο Ελ. Βενιζέλος έδωσε την εξής απάντηση: «Οχι, δεν με στεναχώρησε ο Παπαναστασίου, εγώ στενοχωρήθηκα για όσα είπα στον Αλ. Παπαναστασίου».

Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Δοξιάδης κατά την εξέταση διεπίστωσε αρρυθμία της καρδιάς νευρογενούς φύσεως. Βέβαια την ίδια διάγνωση έκαναν και οι ειδικοί καρδιολόγοι οι οποίοι έσπευσαν στην οικία του Ελ. Βενιζέλου. Την αρρυθμία αυτή την είχε πάντοτε ο Ελ. Βενιζέλος, ιδίως σε στιγμές έντονων συγκινήσεων. Ολοι οι γιατροί του συνέστησαν ανάπαυση, ηρεμία και για μερικές ημέρες θα παρέμενε στο σπίτι του.

Είναι ανάγκη εδώ να επισημάνουμε ότι το επεισόδιο με τον Παπαναστασίου είχε στοιχίσει πάρα πολύ στον Ελ. Βενιζέλο. Ιδιαίτερα δεν μπορούσε να αιτιολογήσει την αντίδραση των Δημοκρατικών. Ειδικότερα η στάση του Αλ. Παπαναστασίου τον είχε εκνευρίσει σε μεγάλο βαθμό και οπωσδήποτε ήταν η αιτία της καρδιακής προσβολής. Περισσότερο όμως από όλα δεν μπορούσε να συγχωρήσει τη στάση των φίλων του, οι οποίοι είχαν σηκώσει κεφάλι. Και όλα αυτά διότι ο Ελ. Βενιζέλος είχε την αξίωση να τον σέβονται όλοι και να πειθαρχούν στις αποφάσεις του. Τούτο όμως δεν μπορούσε να συμβεί διότι ο καθένας είχε τις απόψεις του, τις οποίες υπεστήριζε έστω και εάν οι απόψεις του ήρχοντο σε αντίθεση με τις σκέψεις και τις αποφάσεις του Ελ. Βενιζέλου. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο βενιζελισμός εκείνη την περίοδο ευρίσκετο σε μεγάλη ακμή και μπορούσε να αντιμετωπίσει όχι μόνον τους αντιπάλους, αλλά και τον ίδιο τον αρχηγόν του. Πολλά από τα ηγετικά στελέχη όρθωσαν το ανάστημά τους εναντίον του αρχηγού τους. Κανένας από αυτούς δεν ηρνείτο την προσωπικότητα του αρχηγού τους. Ηθελαν όμως να αναγνωρίσει και ο αρχηγός τη δική τους οντότητα και τις δικές τους αντιλήψεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ήταν επόμενον να επέλθει σύγκρουση.

Ετσι είχαν τα πράγματα όταν την 30ήν Ιανουαρίου 1924 ο Ελ. Βενιζέλος εκάλεσε εκτάκτως Υπουργικό Συμβούλιον εις την οικία του Γ. Ρούσσου, όπου διέμενε. Στο Υπουργικό Συμβούλιο ο ίδιος δεν παρέστη αλλά διεμήνυσε εις τους παρισταμένους υπουργούς, διά του Δοξιάδη, ότι λόγω επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας του αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την προεδρία της κυβερνήσεως και έδιδε προθεσμία 24 ωρών στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου να βρουν λύση στο κυβερνητικό πρόβλημα. Μετά την ενημέρωσή τους οι υπουργοί, από τον Δοξιάδη, αποφάσισαν να συγκεντρωθούν το ίδιο βράδυ στο υπουργείο Οικονομικών για να αποφασίσουν για το κυβερνητικό πρόβλημα. Κατά τη σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών, η οποία κράτησε πολλές ώρες, οι υπουργοί δεν πήραν καμία απόφαση επί του κυβερνητικού προβλήματος και αποφάσισαν να αναβληθεί η λήψη αποφάσεως μέχρι της αφίξεως του Γάλλου ιατρού Βάκεζ, ο οποίος είχε κληθεί να έλθει από το Παρίσι για να εξετάσει τον πρόεδρο Ελ. Βενιζέλο. Βέβαια, μετά τη σύσκεψη ο υπουργός των Οικονομικών ανακοίνωσε τα εξής: «Η κυβέρνησις παραμένει ακεραία εις τας τάξεις της. Αι εργασίαι της Συνελεύσεως θα συνεχισθούν».

Πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι οι υπουργοί έγιναν δεκτοί από τον Ελ. Βενιζέλο εις το δωμάτιό του και συνεφώνησαν μαζί του να αναβληθεί η λήψη οποιασδήποτε απόφασης μέχρι της 4ης Φεβρουαρίου 1924, ημέρα κατά την οποίαν θα ήρχετο στην Αθήνα ο διαπρεπής καρδιολόγος Βάκεζ. Στη συνάντηση αυτή των υπουργών με τον Ελ. Βενιζέλο, ο ίδιος και πάλι επέμενε στην παραίτησή του από την προεδρία της κυβερνήσεως. Ενα άλλο σημείο το οποίο πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι η είδηση περί ασθενείας του πρωθυπουργού πήρε μεγάλες διαστάσεις και οι εφημερίδες έγραφαν για παραίτηση του πρωθυπουργού και ανάληψη της προεδρίας της κυβερνήσεως από τον Καφαντάρη ή τον Μιχαλακόπουλον. Από την πλευρά του όμως ο υπουργός Δικαιοσύνης Καφαντάρης, προκληθείς από τον Αλ. Παπαναστασίου στη Βουλή, είπε ότι δεν υφίσταται θέμα κυβερνητικής μεταβολής. Και ενώ συνεχίζονταν οι συζητήσεις στη Βουλή για τις προγραμματικές δηλώσεις, έφθασε στην Αθήνα ο διάσημος γιατρός Βάκεζ συνοδευόμενος από την Ελενα Βενιζέλου και τον γιο του πρωθυπουργού, Κυριάκο Βενιζέλον. Αμέσως ο διάσημος ιατρός εξέτασε τον Ελ. Βενιζέλο και είδε όλες τις εργαστηριακές και κλινικές εξετάσεις που είχαν γίνει. Ολα έδειξαν ότι η καρδιά ήταν απόλυτα φυσιολογική και έμοιαζε με καρδιά φυσιολογικού ανθρώπου. Για τις αρρυθμίες ο διάσημος ιατρός Βάκεζ είπε ότι οφείλονταν σε συγκινήσεις και εκνευρισμούς.

Μετά από όλα τα ανωτέρω και με τη συγκατάθεση του Βάκεζ, την επομένη ο Ελ. Βενιζέλος εξήλθε εις περίπατον, και όλα έδειχναν ότι η υγεία του ήταν πάρα πολύ καλή. Παρά ταύτα ο Ελ. Βενιζέλος δεν ήθελε να υπαναχωρήσει στην αρχική απόφαση και επέμενε στην παραίτησή του. Ετσι την επομένη της 4ης Φεβρουαρίου 1924, αντί της συζητήσεως των προγραμματικών δηλώσεων, εν μέσω σιγής, ο Καφαντάρης ανακοίνωσε ότι ναι μεν η υγεία του Βενιζέλου ουδεμία εμπνέει ανησυχίαν, κατά την άποψη των ιατρών, εντούτοις όμως «αι επανειλημμέναι κρίσεις, τας οποίας εδοκίμασεν ο κ. πρωθυπουργός επ’ εσχάτων, επέφεραν κλονισμόν, ος επιβάλλει ανάπαυσιν και τινά χρόνον και όστις δεν επιτρέπει εις αυτόν ενεργόν ανάμειξιν εις επιπόνους πολιτικάς ασχολίας. Κατόπιν τούτου η κυβέρνησις έσπευσε σήμερον να υποβάλη την παραίτησίν της». Μετά από την ανωτέρω ανακοίνωση η Συνέλευσις διέκοψε τας εργασίας μέχρι λύσεως της κρίσεως.

Μετά την παραίτηση από τη θέση του πρωθυπουργού του Ελ. Βενιζέλου, ετέθησαν διάφορα ερωτήματα. Ηταν πραγματικοί οι λόγοι υγείας που τον οδήγησαν σε παραίτηση τον Ελ. Βενιζέλο ή έβλεπε μπροστά του μεγάλα αδιέξοδα; Βέβαια οι λόγοι υγείας ήσαν πραγματικοί. Μπορούσε όμως ο Ελ. Βενιζέλος να παραμείνει στη θέση του πρωθυπουργού, διότι τα προβλήματα υγείας του ήταν αντιμετωπίσιμα. Εκείνο όμως που ανάγκασε τον Ελ. Βενιζέλο να παραιτηθεί ήταν τα αδιέξοδα που έβλεπε στην εφαρμογή της πολιτικής του. Διεπίστωνε ότι δεν ήταν δυνατόν να επιβάλει την άποψή του σχετικά με τη ρύθμιση του Δυναστικού και του Πολιτειακού. Και τούτο διότι η αριστερή πτέρυγα του κόμματος των Φιλελευθέρων ήταν εναντίον της Δυναστείας και εναντίον του βασιλιά. Με την αριστερή πτέρυγα του κόμματος των Φιλελευθέρων ήταν ταυτισμένη μεγάλη μερίδα του στρατού και του στόλου. Μάλιστα ο Γ. Κονδύλης σε ομιλία του στη συνέλευση είχε πει ότι «ούτε 500.000 στρατού δεν θα κατώρθωναν να επαναφέρουν εκ νέου τους βασιλείς». Από την άλλη πλευρά ο Ελ. Βενιζέλος είχε διαπιστώσει στη σύσκεψη που έκανε με τα αντιβενιζελικά στελέχη ότι και αυτοί δεν ήσαν πρόθυμοι να βοηθήσουν και να στηρίξουν τις θέσεις του Βενιζέλου. Βέβαια οι αντιβενιζελικοί παράγοντες είχαν κάποια δυσπιστία και δεν πίστευαν απόλυτα εκείνα τα οποία υπεστήριζε ο Ελ. Βενιζέλος. Και τούτο διότι οι αντιβενιζελικοί δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα λόγια του Βενιζέλου τα οποία ερχόντουσαν σε αντίθεση με το παρελθόν. Αλλά ούτε και ο Βενιζέλος μπορούσε να τους πει περισσότερα διότι θα είχε απέναντί του τους δικούς του ανθρώπους.

Επιπλέον οι αντιβενιζελικοί στη σύσκεψη με τον Βενιζέλο του πρότειναν όρους απαράδεκτους, τους οποίους εάν εδέχετο ο Βενιζέλος θα έχανε τους δικούς του οπαδούς. Ετσι ο Βενιζέλος ευρέθη βαλλόμενος και από τους αντιβενιζελικούς λόγω δυσπιστίας, αλλά και από τους Δημοκρατικούς, οι οποίοι είχαν αρχίσει να μη τον εμπιστεύονται. Κάτω από αυτές τις συνθήκες έπρεπε να βρει τρόπο να απαγκιστρωθεί από την εξουσία. Γι’ αυτό αποφάσισε, προβάλλοντας ως λόγο την ασθένεια και δίνοντας μεγάλες διαστάσεις με την άφιξη του διάσημου γιατρού Βάκεζ, να υποβάλει την παραίτησή του. Βέβαια η παραίτηση από την πρωθυπουργία δεν τον απομάκρυνε από τους φίλους του, τους οποίους εξακολουθούσε να επηρεάζει. Πλέον αυτών παρέμενε ως ένα μεγάλο εθνικό κεφάλαιο στην εφεδρεία. Κατ’ αυτόν τον τρόπον, εάν η εξέλιξη της καταστάσεως ήταν καλή θα ικανοποιούσε απόλυτα. Εάν όμως η κατάσταση δεν πήγαινε καλά, τότε θα μπορούσε να παρέμβει και πάλι.

Ετσι, και μετά από όλα τα ανωτέρω, ο Ελ. Βενιζέλος δεν απεμακρύνθη αλλά παρέμενε εκεί και ενεργά προήδρευε όλων των συσκέψεων για την επιλογή του νέου πρωθυπουργού.

πηγη  EleftherosTypos.gr